Alle gemeenten aan de slag met zwerfafval
Hoewel veel gemeenten op basis van de Proefberekening vergoeding SUP 2023 meteen aan de slag zijn gegaan met hun activiteiten omtrent het opruimen en verwerken van SUP-items, kunnen vanaf nu ook de gemeenten die liever acteren op officiële berekeningen van start met hun werk.
De hoogte van de UPV-zwerfafvalvergoeding, voorheen SUP-vergoeding, is namelijk bekend. Bekijk de bijgevoegde tabel op deze pagina voor de kosten per inwoner naar gemeentegrootte (2023 vs. 2024).
Alloceren van UPV-zwerfafvalvergoeding
Anne van Santen, Adviseur Leefomgeving bij Cyber Advies en tevens voormalig Projectleider bij Afvalfonds Verpakkingen en Stichting Nederland Schoon, spoort Beleidsambtenaren aan om zo snel als mogelijk de vergoeding te alloceren: “Vanwege het feit dat de vergoeding niet aangevraagd en verantwoord hoeft te worden en bij de gemeenten binnenkomt op de Algemene Middelen, is het van groot belang dat de beschikbare vergoeding zo snel als mogelijk wordt gealloceerd en gekoppeld aan een project of een grootboekrekening”, aldus Anne. “Voor je het weet, verdwijnt het budget in de grote reservepot en zie je er lang niet alles meer van terug. En dat is ontzettend zonde.”
| Gemeentegrootte | Inwoners | 2023 (€ / inwoner) | 2024 (€ / inwoner) |
|---|---|---|---|
| Grote gemeenten | > 300.000 | 10,46 | 10,29 |
| Middelgrote gemeenten | 100.000 – 300.000 | 2,82 | 2,78 |
| Middel‑kleine gemeenten | 30.000 – 100.000 | 2,33 | 2,33 |
| Kleine gemeenten | < 30.000 | 2,55 | 2,53 |
Voorfinancieren van UPV-zwerfafvalvergoeding onvermijdelijk
De hoogte van de UPV-zwerfafvalvergoeding wordt achteraf vastgesteld en achteraf betaald. “Houd daarom rekening met de situatie waarbij de hoogte van de vergoeding over het voorgaande jaar uiterlijk in juni van het daaropvolgende jaar wordt vastgesteld om vervolgens in oktober van datzelfde jaar te worden uitbetaald. Als gemeente zul je de gelden dus moeten voorfinancieren”, aldus Anne.
Sommige gemeenten hebben de zwerfafvalvergoeding de afgelopen jaren voorgeschoten uit de reserves. Zorg dus voor een goede verrekening nu, en een goede jaarcyclus straks.
De verschillen tussen de UPV-zwerfafvalvergoeding en de Zwerfafvalvergoeding op een rijtje
Hoewel de UPV-zwerfafvalvergoeding de opvolger is van Zwerfafvalvergoeding en zodoende nagenoeg dezelfde doelen nastreeft, zijn er wel degelijk verschillen tussen beide.
- De UPV-zwerfafvalvergoeding wordt achteraf vastgesteld en uitbetaald. Er is dus minder zekerheid over de hoogte van de vergoeding. De vergoeding moet dus voorgefinancierd worden.
- De UPV-zwerfafvalvergoeding hoeft niet te worden aangevraagd of verantwoord. De gemeente ontvangt altijd de volledige vergoeding, niet alleen het deel dat is aangevraagd op basis van geplande projecten. Het budget dat niet is besteed, hoeft niet terugbetaald te worden.
- De UPV-zwerfafvalvergoeding mag besteed worden aan alle activiteiten in het kader van preventie, reiniging, transport en verwerking van zwerfafval. Het betreft dus niet meer enkel de éxtra activiteiten, maar ook de reguliere reiniging.
3 tips voor Beleidsambtenaren voor het claimen van de UPV-zwerfafvalvergoeding
- Zorg dat je weet waar je recht op hebt
Bekijk de tabel hierboven en lees de artikelen op Afvalcirculair en de Q&A en schrijf je in voor de nieuwsbrief of vraag onze adviseurs om meer informatie. - Zorg dat je concrete plannen hebt om de vergoeding te besteden en koppel hieraan concrete projecten of grootboeken.
Onder deze opsomming vind je een aantal voorbeelden. - Let op een goede financiële administratie.
Onder deze opsomming vind je een aantal voorbeelden.
Concrete plannen voor de besteding van de UPV-zwerfafvalvergoeding
Om je een beetje op weg te helpen, vind je hieronder een paar voorbeelden van concrete plannen om de vergoeding, overigens niet te verwarren met de Afvalbakkenvergoeding, te besteden.
- Inzetten van extra reiniging (mogelijk met mensen met afstand tot de arbeidsmarkt)
- Projecten ter voorbereiding op, of versterking van, de zwerfafvalaanpak, zoals:
– Een grote zwerfafval meting (beeldkwaliteit of stukstelling), ook om de trendlijn met monitoring minimaal voort te zetten.
– Een plan omtrent de inventarisatie, inspecties en/of optimalisatie van Afvalbakken, waaraan zowel de UPV-zwerfafvalvergoeding als de Afvalbakkenvergoeding besteed kan worden.
– Een advies opvragen voor een Meerjaren Afval- en Zwerfafvalbeleid. Denk bijvoorbeeld aan het optimaliseren van de inzet op reiniging in relatie tot de participatie, preventie en vervuilingssnelheden op hotspots. Denk ook aan de inspanningen omtrent snoeproutes, fastfoodrestaurants en de 25-meterregel voor organisaties.
Wat is de Single Use Plastic-richtlijn (SUP) ook alweer?
Van 2013 t/m 2022 is vanuit het Afvalfonds Verpakkingen (o.b.v. de Raamovereenkomst Verpakkingen 2013-2022) de Zwerfafvalvergoeding beschikbaar gesteld. Dit was een jaarlijks bedrag van €20 miljoen, te verdelen over de gemeenten naar rato van inwoners (ongeveer €1,17 per inwoner).
Vanaf 2023 is er geen zwerfafvalvergoeding meer.
Met het vernieuwen van de Raamovereenkomst (wat heeft geresulteerd in de Ketenovereenkomst Verpakkingen 2020 – 2029) was al bekend dat de SUP Richtlijn er aan zou komen. Daarom is zwerfafval uit deze overeenkomst gehaald.
Vanaf 2023 ging de Single Use Plastics Richtlijn (SUP) in die vanuit de Europese Commissie is opgelegd aan haar lidstaten.
De SUP Richtlijn schrijft voor dat producenten de kosten moeten vergoeden (de zogenaamde UPV: Uitgebreide Producenten Verantwoordelijkheid) die publieke gebiedsbeheerders (o.a. gemeenten en provincies) maken voor het reinigen van SUP zwerfafval artikelen*.
